Nachtverlaging is de term voor het ’s nachts of tijdens afwezigheid verlagen van de ingestelde temperatuur op de thermostaat of het verwarmingssysteem zelfs helemaal uit zetten. Er is op het internet heel veel te vinden over de zin en onzin van nachtverlaging, maar toch is het nog steeds niet helemaal duidelijk voor veel mensen (of juist onduidelijk door de vele verschillende berichten). Daarom zal ik proberen hier het e.e.a. uit te leggen over de zin en onzin van nachtverlaging.

Hoe werkt nachtverlaging?
Nachtverlaging werkt eigenlijk heel simpel: Warmteverlies is recht evenredig met het temperatuurverschil tussen de hoge en de lage temperatuur. Bij een gebouw betekend dit dat het warmteverlies recht evenredig is met het temperatuurverschil tussen binnen en buiten. Aangezien we weinig controle hebben over de temperatuur buiten kunnen we alleen de temperatuur binnen verlagen om het warmteverlies te beperken (zonder iets aan het gebouw te veranderen in ieder geval).

Dit is ook de reden waarom het zo effectief is om de thermostaattemperatuur te verlagen. Een permanente verlaging van de gemiddelde etmaaltemperatuur met één graden Celsius levert ongeveer 10% besparing op, op jaarbasis. Het is echter toch gewenst om tijdens gebruik een bepaalde minimumtemperatuur te handhaven vanwege het comfort, dus om verder te besparen blijft dan alleen een temperatuurverlaging buiten de gebruiksperioden over. Buiten de gebruiksperiode kan de temperatuur van het gebouw met een relatief beperkte impact voor het comfort verlaagd worden. Het verlagen van de temperatuur buiten de gebruiksperiode is wat we nachtverlaging noemen.

Hoe groot is dan de besparing?
De besparing is afhankelijk van de temperatuurverlaging en de duur van de verlaging (eigenlijk ook van de mate van isolatie, maar ik probeer hier de relatieve besparing te berekenen). Het exact berekenen van de besparing is echter heel lastig (lees: praktisch onmogelijk), maar als we weten dat een verlaging van één graden Celsius 10% besparing oplevert, dan kunnen we wel een goede benadering maken. Hieronder staan een aantal voorbeelden van hoe het temperatuurverloop zou kunnen zijn als de thermostaat in verschillende woningen 10 uur per dag op 21C staat en de rest van de tijd op 16C tijdens een koude winterdag.

Een goed geisoleerd huis heeft veel tijd nodig om af te koelen en zal vaak niet de ingestelde nachtverlagingstemperatuur bereiken alvorens de thermostaat weer omhoog gaat. De besparing in deze situatie is dan ook het kleinst.

In een gemiddeld geïsoleerd huis daalt de temperatuur sneller nadat de thermostaattemperatuur verlaagd is. Daardoor is de gemiddelde etmaaltemperatuur ook lager en de besparing dus groter.

Bij een slecht geïsoleerd huis daalt de binnentemperatuur snel en heeft nachtverlaging dus ook duidelijk veel nut.

Ik heb op site X gelezen dat nachtverlaging ook in geval Y zinnig is?
Puur theoretisch levert nachtverlaging eigenlijk altijd een besparing op. Hoe groot deze besparing is varieert echter sterk afhankelijk van de situatie. Soms is die heel groot (in een huis met veel warmteverlies en/of een lage thermische massa bijvoorbeeld) en soms levert het bijna niets op (in een passiefhuis bijvoorbeeld). Als nachtverlaging weinig oplevert, dan komt echter de vraag naar boven of het de moeite en het verminderde comfort wel waard is, maar dat is iets wat iedereen voor zichzelf moet bepalen.

Hoe beïnvloed nachtverlaging het comfort?

• Het gebouw wordt toch gebruikt tijdens de nachtverlaging, bijvoorbeeld om te slapen of bij utiliteitsbouw voor onderhoud of overwerk.
• Het gebouw wordt onverwacht toch gebruikt, bijvoorbeeld omdat iemand eerder thuis is of bij gebruik buiten de normale openingstijden.
• Als het gebouw niet met een klokthermostaat werkt, dan moet de gebruiker bij aanvang en na afloop van gebruik zelf de thermostaat bedienen en hier ook consequent aan denken.
• Als het gebouw niet met een klokthermostaat werkt, dan moet bij aanvang van het gebruik gewacht worden tot het gebouw weer op temperatuur is of de gebruiker moet de thermostaat van tevoren al verhogen.
• Een gebouw wat uit de nachtverlaging komt is nog niet door en door opgewarmd. Sommige ruimtes warmen mogelijk minder snel op (dit kan duiden op een probleem en reden zijn voor een Warmtecheck), maar ook als de lucht wel op temperatuur is zijn de massieve objecten nog koud (denk aan muren die veel straling absorberen of meubels e.d. die nog koud zijn) wat een kil gevoel geeft.